W literaturze przedmiotu wciąż brak kompleksowych opracowań podejmujących historyczne aspekty tej gałęzi sztuki policyjnej.
Na zbadanie tego okresu pozwolił wirtualny dostęp do skanów setek dokumentów będących w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie i udostępnionych na stronie, a także w systemie dostępu. Dzięki tym dokumentom udało się odtworzyć rozwój kynologii policyjnej od 1919 r. do 1939 r. oraz prześledzić działalność służbową podinsp. Alojzego Grimma. Drugą bazą źródłową do publikacji okazał się zasób zachowanych policyjnych gazet przedwojennych: „Na Posterunku”, „Tajny Detektyw”, „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” oraz ilustrowany miesięcznik poświęcony życiu psa „Mój Pies”. Podczas przeprowadzonej kwerendy ważne okazały się również rozkazy Komendanta Głównego Policji Państwowej z lat 1919–1939 znajdujące się w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
PRZEDWOJENNI KYNOLODZY POLICYJNI
Alojzy Grimm, podobnie jak inni kynolodzy policyjni tego okresu (Wiktor Ludwikowski1, Tadeusz Fitz, Leon Przygoda, Władysław Furmanek), to postać w dużej mierze zapomniana. W publikacji przybliżono ich losy i udział w budowaniu podstaw kompleksowego szkolenia przewodników psów służbowych w formacji policyjnej oraz systemowego użycia zwierząt służbowych. Podinsp. Alojzy Grimm, kierownik kolejnych trzech zakładów tresury psów służbowych w Policji Państwowej, pasjonat, wizjoner, szkoleniowiec, autor książek, sędzia kynologiczny i propagator idei wykorzystania potencjału zwierząt do celów służbowych, jest postacią ze wszech miar godną uwagi. Tym bardziej że jego działania przypadły w trudnych czasach kształtowania się odbudowywanego po Wielkiej Wojnie państwa, a problemy finansowe i organizacyjne towarzyszyły jego aktywności przez cały okres trwania II RP.
W myśl dokumentów przedstawianych w książce Alojzy Grimm jest bezpośrednio odpowiedzialny za przygotowanie wszelkiego rodzaju instrukcji dotyczących używania i utrzymania zwierząt służbowych: Instrukcji o zastosowaniu psów towarzyszy w służbie zapobiegawczej P.P., Instrukcji oceny przydatności psów służbowych i Instrukcji wykonawczej, opracowanie Podręcznika wychowu, pielęgnacji, przysposobienia szkolenia i zastosowania psa towarzysza. Dziś te instrukcje wydają się nam dokumentami o stricte historycznym znaczeniu, jednak treść wielu z nich, np. Instrukcji oceny przydatności psów służbowych, ma w pewien sposób odzwierciedlenie we współczesnych przepisach resortowych, tj. zarządzeniu nr 91 Komendanta Głównego Policji z 4 października 2022 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań z użyciem psów służbowych w Policji (Dz. Urz. KGP poz. 225).
Grimm to organizator i propagator zapomnianych już dziś przedsięwzięć określanych w dokumentach jako „Akcja psów towarzyszy”. W ramach jego działań około 1000 funkcjonariuszy PP podjęło się trudu przysposobienia i szkolenia prywatnych psów przewidzianych do realizacji zadań służbowych. Wszystko po to, by wypełnić lukę i zachować pogłowie psów służbowych w stanie używalności w sytuacji braku kursów stacjonarnych (brak prowadzenia regularnych kursów od 1934 r.) i dużych problemów budżetowych. Policjanci ci szkolili swoje własne psy na podstawie wskazówek zawartych w jego książce pt. Pies towarzysz 2.
Alojzy Grimm to również autor popularnych w latach 20. podręczników wychowania i szkolenia psów, a także autor kilkunastu artykułów w czasopismach. Jego książki, mimo upływu ponad 100 lat od ich wydania, w dużej mierze pozostają aktualne i dotyczą wielu problemów współczesnej kynologii policyjnej, takich jak np. pozytywnego szkolenia zwierząt, bezpieczeństwa pracy ze zwierzęciem, taktyki działania na miejscu zdarzenia, w tym również spraw dotyczących występowania przed sądem jako świadek.
STRUKTURA KSIĄŻKI
Publikacja zawiera 284 strony, 158 fotografii oraz ponad 700 przypisów odnoszących się głównie do dokumentów z Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Sama bibliografia obejmuje ponad 100 pozycji. Aktywne linki zawarte w książce pozawalają na samodzielne obejrzenie oryginalnych dokumentów źródłowych. W książce znajdziemy rozdział opisujący działalność służbową głównego bohatera książki. Kolejne rozdziały opisują budowę systemu doboru zwierząt do służby, szkolenia przewodników psów służbowych oraz organizację systemu pełnienia służby z psem w Policji Państwowej. Dodatkowy rozdział dotyczy nietypowych rozwiązań i nowatorskich pomysłów, które udało się odkryć podczas prowadzonej kwerendy. Część z nich przetrwała do czasów współczesnych w zmodyfikowanej formie, część pozostała jednak niezrealizowana.
Wydanie książki zbiega się z 85. rocznicą zbrodni katyńskiej, co w kontekście losów Alojzego Grimma, Leona Przygody i Władysława Furmanka – więźniów obozu w Ostaszkowie i ofiar zbiorowego mordu w Kalinie (dawnej Twer) nabiera szczególnego znaczenia i stanowi ich upamiętnienie. Honorowego patronatu książce udzieliło Muzeum Katyńskie – Oddział Martyrologiczny Muzeum Wojska Polskiego.
podkom. Piotr Mrozowski
Wykładowca Zakładu Kynologii Policyjnej Centrum Szkolenia Policji w Legionowie
podkom. Piotr Mrozowski – jest absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Służbę w Policji rozpoczął w 2007 r. Od początku służby związany z pionem prewencji i kynologią policyjną – przewodnik dwóch psów służbowych w latach 2008–2014 w Komendzie Powiatowej Policji w Zambrowie (woj. podlaskie). Obecnie wykładowca Zakładu Kynologii Policyjnej Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Autor i współautor artykułów w „Kwartalniku Policyjnym” dotyczących historii i współczesnej kynologii policyjnej.
Bibliografia
1 P. Mrozowski, Wiktor Ludwikowski. Zapomniany protoplasta kynologii policyjnej, „Kwartalnik Policyjny” 2023, nr 3–4, s. 51–54, [dostęp: 3.03.2025 r.].
2 P. Mrozowski, Z kart historii kynologii policyjnej. Akcja psów towarzyszy w Policji Państwowej. „Kwartalnik Policyjny” 2024, nr 1, s. 70–72, [dostęp: 3.03.2025 r.].
