Alergia na pyłki to reakcja nadwrażliwości układu immunologicznego na substancje, które w normalnych warunkach są nieszkodliwe dla większości ludzi.

U osób uczulonych układ odpornościowy błędnie rozpoznaje pyłki jako zagrożenie i uruchamia reakcję obronną prowadzącą do nadmiernej produkcji histaminy oraz innych substancji prozapalnych. To właśnie one powodują typowe objawy alergiczne, takie jak kichanie, katar czy świąd.

Najczęstszymi alergenami wiosennymi są:

• drzewa – wczesną wiosną pylą olcha, leszczyna i brzoza, które są jednymi z głównych alergenów w Polsce;

• trawy – zaczynają pylić od maja i są główną przyczyną alergii latem;

• chwasty – np. bylica, zaczyna pylić nieco później, ale również może wywoływać silne reakcje alergiczne.

W rozpoznaniu alergicznego nieżytu nosa, oprócz pyłków roślin, do wziewnych alergenów zalicza się również roztocza, grzyby (np. pleśnie), naskórek i wydzieliny (ślina i mocz) zwierząt. Alergeny pokarmowe również, choć rzadko, mogą się przyczynić do alergicznego nieżytu nosa. W Europie na alergiczny nieżyt nosa choruje 17–28,5 proc. osób dorosłych. W Polsce choruje około 22 proc. populacji zamieszkującej tereny miejskie. Najczęściej na alergiczny nieżyt nosa chorują mężczyźni.

Zwykle występującymi objawami podmiotowymi są: kichanie (często napadowe); katar (wodnisty lub śluzowy wyciek z nosa); zatkanie nosa z obecnością gęstej śluzowej wydzieliny; swędzenie nosa, gardła, uszu; kaszel (najczęściej związany ze spływaniem wydzieliny po ścianie gardła); łzawienie, zaczerwienienie i swędzenie oczu (alergiczne zapalenie spojówek); duszność, kaszel, świszczący oddech (mogą być objawami astmy alergicznej); ogólne osłabienie oraz zmęczenie. Niekiedy dochodzi do upośledzenia lub utraty węchu, dolegliwości bólowych głowy, suchości w jamie ustnej oraz zaburzeń snu.

Wśród objawów przedmiotowych wyróżnia się zaczerwienienie spojówek, łzawienie oczu, zaczerwienienie koniuszka nosa oraz – ze względu na oddychanie przez usta – suchość błony śluzowej gardła.

Długotrwała i nieleczona alergia może prowadzić do powikłań, takich jak: astma alergiczna (osoby z alergicznym nieżytem nosa są bardziej narażone na rozwój astmy); zespołu alergii jamy ustnej (OAS – Oral Allergy Syndrome) – u osób uczulonych na pyłki brzozy może wystąpić reakcja krzyżowa na niektóre owoce i warzywa (np. jabłka, marchew, seler); a także przewlekłego zapalenia zatok – wynik długotrwałego niedrożnego nosa.

Jak sobie poradzić z alergią na pyłki, czyli alergicznym nieżytem nosa?

• Śledź kalendarz pylenia – pozwoli Ci unikać momentów największego stężenia pyłków.

• Unikaj przebywania na dworze w godzinach porannych i przedpołudniowych – wtedy stężenie pyłków jest najwyższe.

• Zamykaj okna w domu i samochodzie – szczególnie w wietrzne dni.

• Po powrocie do domu zmień ubranie i umyj twarz oraz włosy – aby pozbyć się pyłków.

• Nawilżaj powietrze i używaj oczyszczaczy powietrza – mogą one pomóc w usuwaniu alergenów z otoczenia.

• Stosuj leki antyhistaminowe – dostępne bez recepty lub przepisywane przez lekarza.

Powyższe informacje mają charakter jedynie informacyjny. Zawsze, kiedy masz obawy o swój stan zdrowia, bezzwłocznie skontaktuj się ze swoim lekarzem, udaj się do SOR-u lub wezwij zespół ratownictwa medycznego.

dr n. med. i n. o zdr. Piotr Gumowski

Wydział Ochrony Pracy KGP

Literatura

P. Gajewski i in., Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, 2023.