W odpowiedzi państwo uruchomiło policyjną operację „Tor”. To przykład praktycznej realizacji art. 18 ustawy o Policji oraz modelowego współdziałania Policji, Straży Ochrony Kolei i Wojska Polskiego.
Od incydentu do operacji
W nocy z 15 na 16 listopada 2025 r. na torach linii Warszawa – Dęblin (linia kolejowa nr 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk) doszło do aktów dywersji o charakterze terrorystycznym: uszkodzenia torów i sieci trakcyjnej z użyciem materiałów wybuchowych, co sprowadziło realne niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym.
Już w pierwszych godzinach po zdarzeniach zareagowały służby podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, Straż Ochrony Kolei oraz prokuratura, wszczynając intensywne czynności rozpoznawcze, procesowe i operacyjne. Jednocześnie pod uwagę wzięto ryzyko wystąpienia kolejnych ataków – także na innych odcinkach sieci kolejowej – co wpisuje się w szerszy kontekst wojny hybrydowej prowadzonej przez Rosję przeciwko państwom NATO i UE.
19 listopada 2025 r. prezes Rady Ministrów – na wniosek szefów MSWiA i ABW – wprowadził trzeci stopień alarmowy CHARLIE na wybranych liniach kolejowych PKP PLK i PKP LHS, obowiązujący do 28 lutego 2026 r. W praktyce oznacza to m.in. wzmożone dyżury, wzrost gotowości służb oraz szczególny reżim ochrony infrastruktury w obliczu wiarygodnego zagrożenia o charakterze terrorystycznym. Równolegle Komendant Główny Policji – na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy o Policji – zwrócił się do ministra spraw wewnętrznych i administracji o wsparcie działań Policji przez żołnierzy Sił Zbrojnych RP, w szczególności Wojsk Obrony Terytorialnej, na obszarach właściwości komendantów wojewódzkich i komendanta stołecznego Policji.
21 listopada 2025 r. – Komendant Główny Policji zarządził operację policyjną p.k. „Tor”. Od tego momentu działania policyjne, wojskowe i kolejowe zostały w skali kraju zintegrowane w jeden spójny wysiłek ochrony infrastruktury kolejowej i przeciwdziałania dywersji.
art. 18 ustawy o Policji w praktyce
Art. 18 ustawy o Policji przewiduje możliwość udzielenia Policji pomocy przez Siły Zbrojne RP, gdy użycie samych oddziałów Policji okazuje się lub może okazać się niewystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Użycie wojska następuje na podstawie postanowienia Prezydenta RP wydanego na wniosek Prezesa Rady Ministrów, a pomoc może polegać zarówno na wspólnych działaniach z Policją, jak i – w szczególnych przypadkach – samodzielnych działaniach oddziałów wojskowych przeciwdziałających zagrożeniu.
Na podstawie art. 18 ustawy o Policji w praktyce:
– operacja „TOR” – jako operacja policyjna – realizuje zadania określone w art. 1 ust. 2 ustawy o Policji: ochronę życia, zdrowia i mienia, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego na obszarach linii kolejowych zarządzanych przez PKP PLK S.A. i PKP LHS, przeciwdziałanie aktom sabotażu i dywersji oraz wsparcie czynności procesowych, operacyjnych i minersko-pirotechnicznych; jest prowadzona na podstawie decyzji Komendanta Głównego Policji oraz planu działań dowódcy operacji.
Równolegle przez ministra obrony narodowej została zarządzona operacja „Horyzont”, która jest samodzielną operacją Sił Zbrojnych RP, jej cele obejmują wzmocnienie bezpieczeństwa infrastruktury kolejowej i krytycznej przez wspólne patrole, przeciwdziałanie aktom dywersji, zwiększenie obecności służb w przestrzeni publicznej oraz podnoszenie odporności społecznej na dezinformację.
Współpraca służb
Model współdziałania został rozpisany na dwóch poziomach: centralnym i wojewódzkim.
Na poziomie centralnym:
– Komendant Główny Policji wyznaczył dowódcę operacji „Tor” (I zastępcę KGP – nadinsp. Romana Kustera), jego zastępców oraz szefa sztabu; do zadań dowódcy należą m.in. opracowanie systemu dowodzenia, koordynacja działań wszystkich podoperacji, uzgodnienie planów z dowódcą skierowanych Sił Zbrojnych RP oraz zapewnienie właściwego obiegu informacji; do tego dochodzą wyspecjalizowane podoperacje „Kontra” (komponent kontrterrorystyczny), „Logistyka” i „Łączność”;
– w Głównym Sztabie Policji powołano sztab operacji „Tor”, funkcjonujący w trybie ciągłym, z udziałem funkcjonariuszy Policji, żołnierzy WOT-u i przedstawicieli Sztabu Generalnego WP oraz funkcjonariuszy Straży Ochrony Kolei; jego zadaniem są monitorowanie sytuacji, gromadzenie i analiza informacji z całego kraju oraz wsparcie decyzyjne dowódcy operacji;
– I zastępca Komendanta Głównego Policji, poleceniami dla KWP i KSP, zlecił nawiązanie roboczej współpracy z właściwymi jednostkami organizacyjnymi SOK-u oraz organami wojskowymi w związku z przygotowywaną operacją „Tor”; chodziło o wczesne zsynchronizowanie rozpoznania, patroli i planowania zabezpieczenia.
Na poziomie wojewódzkim:
– utworzono sieć podoperacji (m.in. „Białystok”, „Gdańsk”, „Kraków”, „Lublin”, „Poznań”, „Rzeszów”, „Warszawa” i inne), których dowódcami są komendanci wojewódzcy Policji oraz komendant stołeczny Policji;
– zadaniem dowódców podoperacji są m.in.: przygotowanie planu działań, organizacja systemu dowodzenia i obiegu informacji, bieżące współdziałanie z SOK-iem, Siłami Zbrojnymi RP i administracją publiczną, dyslokacja sił i środków adekwatnie do zagrożeń oraz dokumentowanie działań.
Każdy odcinek linii kolejowej objętej operacją stał się rejonem wspólnej odpowiedzialności Policji, SOK-u i wojska – z jasnym wskazaniem, że nadrzędnym celem są ochrona życia i zdrowia ludzi oraz zapobieganie katastrofom.
Formy i metody współdziałania
Zakres współdziałania służb obejmuje:
– wspólne patrole i posterunki ochronne Policji, SOK-u i żołnierzy WOT-u w rejonie linii kolejowych, węzłów, mostów, stacji rozrządowych, terminali i innych elementów infrastruktury wrażliwej; patrole realizują zadania obserwacyjne, patrolowe i dozorowe, z możliwością natychmiastowej reakcji w przypadku stwierdzenia zagrożenia;
– wspólne rozpoznanie i reagowanie – np. ujawnienie podejrzanego obiektu w rejonie torowiska przez patrol WOT-u, uruchomiające natychmiastową reakcję Policji, SOK-u, PSP, Straży Granicznej i prokuratury;
– koordynacja działań kontrterrorystycznych i minersko-pirotechnicznych – w ramach podoperacji „Kontra”, we współpracy z CBŚP, prowadzone są działania w miejscach ujawnionych aktów sabotażu i dywersji, w tym zabezpieczanie ładunków wybuchowych, oględziny i zatrzymywanie osób powiązanych z dywersją;
– wsparcie logistyczne i łączność – podoperacje „Logistyka” i „Łączność” zapewniają m.in. zakwaterowanie i wyżywienie policjantów, dostęp do floty transportowej, uzbrojenia i sprzętu specjalistycznego, a także budowę i utrzymanie systemu łączności na potrzeby wspólnych działań służb i wojska;
Kampania informacyjna i budowa odporności społecznej – Biuro Komunikacji Społecznej KGP wraz z rzecznikami prasowymi KWP/KSP oraz komunikacją Wojska Polskiego prowadzi działania na rzecz informowania społeczeństwa o zagrożeniach i sposobach ich zgłaszania; to realizacja jednego z kluczowych celów „Horyzontu”: zwiększenia świadomości obywateli i ograniczenia skuteczności dezinformacji;
– stały obieg informacji i raportowanie – organizacja systemu meldunkowego i bieżąca wymiana informacji między służbami pozwalają na bieżąco oceniać skalę zagrożeń, efekty działań, wykorzystanie sił i środków oraz koordynować ewentualne wzmocnienia na zagrożonych kierunkach.
Wnioski
Według stanu na 3 grudnia 2025 r., kiedy powstał niniejszy artykuł, w ramach działań ukierunkowanych na zapewnienie bezpieczeństwa na obszarach linii kolejowych zaangażowano – licząc z wielokrotnością służb – łącznie ponad 27 tys. funkcjonariuszy i żołnierzy (17 002 policjantów, 6178 funkcjonariuszy SOK-u oraz 4113 żołnierzy WOT-u) i wykorzystano ponad 10,8 tys. środków technicznych.
Od początku działań ujawniono kilka aktów sabotażu i dywersji, głównie w garnizonach lubelskim, poznańskim i rzeszowskim, zatrzymując łącznie siedem osób – w tym podejrzewanych o działalność na rzecz obcego wywiadu.
Już dziś można wskazać kilka kluczowych „lesson learned”:
1. Szybkość uruchamiania art. 18 ustawy o Policji.
Sprawne wystąpienie Komendanta Głównego Policji o wsparcie Sił Zbrojnych i równie szybka reakcja MON-u oraz Prezydenta RP pokazały, że mechanizm art. 18, choć z natury „nadzwyczajny”, może działać w tempie adekwatnym do współczesnych zagrożeń hybrydowych. Warto te procedury jeszcze bardziej oswoić w środowisku dowódców wszystkich służb.
2. Znaczenie jednolitego dowodzenia i sztabów „mieszanych”.
Wspólny sztab operacji policyjnej z udziałem Policji, SOK-u i wojska pozwolił na bieżącą wymianę informacji, priorytetyzację zadań i unikanie dublowania wysiłków. W przyszłości warto dalej rozwijać wspólne ćwiczenia sztabowe i procedury typu „plug-in”, umożliwiające szybkie dołączanie nowych partnerów (np. energetyki, telekomunikacji).
3. Maksymalne wykorzystanie potencjału SOK-u i WOT-u.
SOK wnosi unikalną znajomość infrastruktury kolejowej i specyfiki ruchu, WOT – rozbudowaną sieć obecności lokalnej i zdolność do prowadzenia patroli w terenie o różnym charakterze. Integracja tych atutów z doświadczeniem Policji w zakresie rozpoznania kryminalnego i kontrdywersyjnego to kierunek, który warto rozwijać także poza sytuacjami kryzysowymi.
4. Technologie i analityka jako mnożnik efektywności sił i środków.
W planach operacji „Tor” przewidziano możliwość wykorzystania zarówno załogowych, jak i bezzałogowych statków powietrznych oraz rozpoznania w cyberprzestrzeni (CBZC). W praktyce oznacza to, że ochrona długich odcinków linii kolejowych nie może opierać się wyłącznie na patrolach pieszych i zmotoryzowanych, lecz musi integrować monitoring, drony, analizę danych i szybkie reagowanie.
5. Rola obywateli i komunikacji społecznej.
Zgłoszenia mieszkańców – jak choćby informacje o podejrzanych osobach fotografujących infrastrukturę kolejową – stały się istotnym źródłem rozpoznania.
W połączeniu z prowadzonymi kampaniami informacyjnymi potwierdza to, że bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej jest wspólną sprawą służb i społeczeństwa.
Zadania na przyszłość
Wnioski wypływające z dotychczasowych działań wskazują na kilka kluczowych obszarów, w których istnieje potencjał do zwiększenia skuteczności w realizacji celów współpracujących ze sobą służb. Wśród najważniejszych należy wymienić:
1. Zintegrowanie łączności współdziałania między Policją a komponentem wojskowym.
2. Szkolenie żołnierzy z procedur wynikających z art. 18 ustawy o Policji.
3. Opracowanie katalogu sytuacji, w których zastosowanie będzie miał art. 18 ustawy o Policji.
4. Wspólne warsztaty dowódczo-sztabowe (gry decyzyjne).
5. Wielkoskalowe ćwiczenia zgrywające.
Operacje „Tor” i „Horyzont” to przykład, że w obliczu nowych zagrożeń – dywersji, sabotażu, cyberataków i dezinformacji – odpowiedź państwa musi być kompleksowa: obejmować prawo, działania służb, wojska, spółek infrastrukturalnych oraz zaangażowanie obywateli. Policja, razem z partnerami z SOK-u i Sił Zbrojnych RP, pokazała, że potrafi skutecznie działać na tej nowej osi bezpieczeństwa – od torów kolejowych do przestrzeni informacyjnej.
mł. insp. Dariusz Wójcik, kom. Michał Rosół
Główny Sztab Policji KGP
zdj. Andrzej Chyliński, Kamil Sobótka
