Wprowadzona w życie 14 marca ub.r. nowelizacja Kodeksu karnego (Dz. U. z 2025 r. poz. 383, z późn. zm.) dodała zapisy umożliwiające orzeczenie przez sąd przepadek pojazdu mechanicznego bądź równowartości tego pojazdu w przypadku sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym, gdy kierowca ma co najmniej 1,5 promila alkoholu lub spowodował wypadek, mając 1 promil alkoholu we krwi. Dotyczy to także osób w stanie nietrzeźwości po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za prowadzenie pojazdu mechanicznego, czyli w ramach swoistej recydywy drogowej, niezależnie od stopnia upojenia alkoholowego.
Z informacji zebranych przez Biuro Kryminalne Komendy Głównej Policji wynika, że do 5 maja 2025 r. jednostki organizacyjne Policji tymczasowo zajęły (na podstawie art. 295 § 1a kpk) 8824 pojazdy mechaniczne, w tym prokuratorzy wydali postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego w odniesieniu do 5341 pojazdów, a sądy orzekły w trybie przyspieszonym przepadek 179 pojazdów.
Należy dodać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa przepadek pojazdu mechanicznego nie jest orzekany, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd mechaniczny nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd, wykonując czynności zawodowe lub służbowe na rzecz pracodawcy.
W takim wypadku policjanci po ujawnieniu nietrzeźwego kierującego, jeżeli zawartość alkoholu w jego organizmie jest wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia, odstępują od tymczasowego zajęcia pojazdu. W przypadku wskazanych kierujących jest orzekany przepadek równowartości pojazdu bądź nawiązka. Do 5 maja 2025 r. liczba nietrzeźwych kierujących pojazdami niepodlegającymi zajęciu w trybie art. 44b kk wynosiła 20 485.
Z analizy danych dotyczących liczby wszczętych postępowań przygotowawczych o czyn z art. 178a kk obejmujących okres od 14 marca do 30 listopada 2024 r., w porównaniu z 2023 r., wynika, że nastąpił kilkuprocentowy (w zależności od miesiąca) spadek wszczętych postępowań przygotowawczych, postępowań zakończonych oraz stwierdzonych przestępstw. Tendencja ta w tym roku nadal się utrzymuje.
W 2024 r. funkcjonariusze Policji ujawnili 92 324 nietrzeźwych kierujących. W 2023 r. ta liczba sięgnęła 95 639 osób, czyli była o trzy i pół proc. wyższa. Jednocześnie należy podkreślić, że w tym samym okresie o 2 210 252 wzrosła liczba przeprowadzonych badań na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu – w ubiegłym roku było to 16 038 095 kontroli.
Oznacza to, że bat – w postaci konfiskaty pojazdów – na niektórych kierowców na podwójnym gazie podziałał. Ma on niestety również drugą stronę. Realizacja przepisów ustawy skutkowała w przeprowadzonych przygotowaniach większymi wydatkami Policji. Wiązały się one ze wzrostem liczby tymczasowo zajętych pojazdów mechanicznych holowanych przez podmioty komercyjne i przechowywanych dla celów procesowych. Na parkingach policyjnych umieszczono 3157, a u osób godnych zaufania 5205 pojazdów – i te liczby również nadal rosną.
Dodany w ubiegłym roku do polskiego porządku prawnego środek karny w postaci przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym w najbliższym czasie ma doczekać się zmian. Nie ma jednak planów z jego rezygnacji.
Andrzej Chyliński
