Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi i zaleceniami najważniejszym zadaniem pierwszego ratownika są szybkie rozpoznanie napadu padaczkowego oraz zapewnienie choremu bezpieczeństwa do momentu ustąpienia napadu, co pozwala ograniczyć ryzyko urazów wtórnych, niedotlenienia i powikłań neurologicznych.
Epilepsja to przewlekła choroba mózgu, w której dochodzi do powtarzających się napadów spowodowanych nieprawidłową, zbyt silną aktywnością komórek nerwowych. Nie każdy napad oznacza jednak padaczkę – podobne objawy mogą pojawić się np. przy niskim poziomie cukru (hipoglikemii), udarze mózgu, urazie głowy, zatruciu lub po odstawieniu alkoholu czy narkotyków.
Z punktu widzenia policjanta – pierwszego ratownika – najważniejsze jest szybkie rozpoznanie typowego napadu. Zazwyczaj przebiega on z nagłą utratą przytomności, sztywnością całego ciała, drgawkami, ślinotokiem oraz często przygryzieniem języka. Po takim napadzie osoba chora jest zwykle zdezorientowana, bardzo zmęczona i senna. Może mieć trudności z mówieniem, wstawaniem lub poruszaniem się i nie pamiętać samego zdarzenia. W wątpliwych sytuacjach jest kluczowe działanie zgodne z zasadami kwalifikowanej pierwszej pomocy i zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych – niezależnie od przyczyny utraty przytomności.
W policyjnej praktyce napad padaczkowy bywa mylony z zachowaniami agresywnymi lub stanem po użyciu środków psychoaktywnych. Należy pamiętać, że osoba w trakcie napadu nie ma świadomości i nie reaguje na polecenia. Funkcjonariusz powinien się skoncentrować na ochronie głowy i ciała poszkodowanego oraz zapewnieniu bezpieczeństwa miejsca zdarzenia. W warunkach interwencji, szczególnie w miejscach publicznych, są konieczne również odpowiednie zabezpieczenie terenu, odsunięcie tłumu i zachowanie godności osoby poszkodowanej.
Po zakończeniu napadu padaczkowego policjant powinien:
• zebrać podstawowe informacje od świadków (czas trwania, wygląd napadu, okoliczności zdarzenia);
• poinformować zespół ratownictwa medycznego o stanie pacjenta i zastosowanych działaniach;
• zabezpieczyć dokumenty lub leki chorego – osoby z epilepsją często posiadają przy sobie kartę informacyjną lub opaskę medyczną.
Jeżeli napad był krótkotrwały, a chory odzyskał pełną świadomość, można pozostawić go na miejscu po konsultacji z dyspozytorem medycznym, należy jednak powiadomić kogoś z bliskich osób wskazanych przez chorego, aby się nim zaopiekowała. Każdy pierwszy napad w życiu wymaga hospitalizacji i diagnostyki neurologicznej.
Napad padaczkowy to sytuacja wymagająca od policjanta opanowania, wiedzy i doświadczenia. Właściwa ocena, ochrona poszkodowanego i unikanie błędnych działań (takich jak wkładanie przedmiotów do ust czy przytrzymywanie kończyn) są podstawą skutecznej interwencji. Policjant jako pierwszy ratownik odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa osobie chorej oraz w utrzymaniu porządku i spokoju w miejscu zdarzenia
Działania policjanta jako pierwszego ratownika powinny przebiegać według następującego schematu:
1. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia – odsunięcie niebezpiecznych przedmiotów (mebli, szkła, narzędzi), usunięcie osób postronnych, zapewnienie przestrzeni wokół chorego.
2. Niepowstrzymywanie drgawek i niewkładanie niczego do ust poszkodowanego. Próby unieruchamiania ciała lub otwierania ust mogą spowodować dodatkowe urazy.
3. Ochrona głowy – podłożenie miękkiego przedmiotu (kurtki, plecaka, dłoni), aby zapobiec urazowi czaszki.
4. Kontrola czasu trwania napadu – napad trwający powyżej pięciu minut to stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowego wezwania zespołu ratownictwa medycznego.
5. Po ustaniu drgawek – ocena drożności dróg oddechowych, oddechu i tętna; w razie potrzeby rozpoczęcie RKO i użycie AED.
6. Ułożenie w pozycji bezpiecznej – w przypadku zachowanego oddechu, z odchyleniem głowy do tyłu i oczyszczeniem jamy ustnej z ewentualnych wydzielin.
7. Obserwacja i wsparcie – w fazie ponapadowej chory jest zdezorientowany, może próbować wstać lub się oddalić – wymaga spokojnego nadzoru i zapewnienia bezpieczeństwa.
podkom. Przemysław Chełmiński
Wydział Doskonalenia Zawodowego KWP w Szczecinie
Bibliografia
European Resuscitation Council Guidelines 2021, European Resuscitation Council (ERC), 2021.
