Kiedyś było tak, że policjanci pracowali w pięcio-, sześcioosobowych zespołach i gdy potrzebowali konsultacji albo pomocy, chwytali za telefon. Nie były to oficjalne zapytania, raczej koleżeńskie prośby, korzystanie z wiedzy i doświadczenia innych. Bo wiadomo: niemieccy policjanci więcej wiedzą o niemieckich autach, francuscy o francuskich, włoscy o włoskich, a każdy producent samochodów ma indywidualne sposoby na oznakowanie swojego produktu. Auta mają swoje numery identyfikacyjne w postaci numeru VIN, oznaczenia identyfikacyjne mają też silniki, skrzynie biegów i wiele innych podzespołów samochodowych. Gdy numer identyfikacyjny pojazdu jest sfałszowany przykładowo przez jego wycięcie z nadwozia, a następnie w to miejsce jest wstawione inne oznaczenie, na przykład z pojazdu, który został wycofany z eksploatacji, trudno odtworzyć pierwotne oznaczenie. Wówczas eksperci zajmujący się badaniem oznaczeń pojazdów opierają się właśnie na identyfikacji podzespołów. Podobnie jest, gdy zabezpieczone podzespoły ze skradzionych aut trzeba przyporządkować do konkretnych maszyn. Tymczasem ustalenie oryginalnego numeru identyfikacyjnego pojazdu jest jednym z kluczowych elementów w zwalczaniu przestępczości samochodowej. W sytuacji, gdy ekspert podczas badań trafił auto, z którym wcześniej nie miał do czynienia, musi ustalić, gdzie i w jaki sposób szukać oznaczeń. Oczywiście istniały i istnieją inne bazy oraz programy informacyjne, które wspierają w identyfikacji pojazdów, ale przez lata nie było jednego globalnego narzędzia dostępnego w zabezpieczonym internecie.

MARKA, MODEL, ROCZNIK

Sytuacja zmieniła się osiem lat temu. To wtedy pojawiła się aplikacja informatyczna FAVI. Składają się na nią dwie rzeczy. Po pierwsze, scentralizowana baza danych dostępna 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Po drugie, forum dyskusyjne. Wszystkie dane dotyczące identyfikacji pojazdów są tu przechowywane i udostępniane za pośrednictwem zabezpieczonej sieci. Użytkownicy samodzielnie wprowadzają dane do systemu i sami odpowiadają na pytania publikowane na forum. To wymiana informacji i wsparcie na najwyższym poziomie.

– Wystarczy w systemie odnaleźć markę pojazdu i eksperci otrzymują pełne dane dotyczące tego, jak pojazd jest oznakowany. Dane umieszczane są w specjalnych katalogach, a następnie przypisywane do konkretnej marki, modelu oraz rocznika – mówi podinsp. Wojciech Ceglarski, st. specjalista badawczo-techniczny Zakładu Broni i Mechanoskopii CLKP. – Na zdjęciach można zobaczyć, jak wyglądają oznaczenia jawne i ukryte, jest też dokumentacja dotycząca metod stosowanych w przerobieniu oznaczeń identyfikacyjnych. Co więcej, zdjęcia prezentowane są w układzie od ogółu do szczegółu i chociaż cały system jest w języku angielskim, nawet osoby bez znajomości tego języka nie będą miały problemu z dotarciem do właściwej informacji.

WYMIANA INFORMACJI

Istotnym elementem jest to, że baza danych jest uaktualniana na bieżąco. Policjanci z 20 krajów mogą do niej wprowadzać informacje o kolejnych markach pojazdów, z którymi zetknęli się w pracy. W ten sposób każdy z użytkowników dzieli się wiedzą z innymi. FAVI zawiera bardzo dużą liczbę zdjęć, makrofotografii, prezentowane są szczegóły dotyczące poszczególnych oznaczeń identyfikacyjnych oraz miejsce ich występowania. Dostęp do informacji zależy od przyznanego poziomu – podstawowego albo zaawansowanego.

Obok wzorców oznaczeń identyfikacyjnych zapisywanych w systemie FAVI prowadzony jest też inny bardzo ważny w pracy ekspertów katalog o nazwie Casework. Zamieszczane są w nim informacje dotyczące samochodów ze sfałszowanym oznaczeniem, które zostały zatrzymane przez funkcjonariuszy Policji, a następnie zidentyfikowane. Policyjni eksperci prezentują tu sposoby przerobień oznaczeń identyfikacyjnych pojazdów stosowane przez złodziei samochodowych, a także metody odtwarzania usuniętych oryginalnych oznaczeń.

Zbudowany system zawiera także interesujące funkcje umożliwiające prowadzenie badań porównawczych na zdjęciach obrazujących oznaczenia identyfikacyjne. Zdjęcia można powiększać i nakładać na siebie, sprawdzając w ten sposób wszystkie szczegóły wykonanych oznaczeń.

– Dla uzyskania wiarygodnych ocen (porównań) najczęściej stosuje się zeskanowane silikonowe odlewy oznaczeń (repliki). Nie ma wtedy problemów związanych z różną wielkością zdjęć czy kątem, pod jakim zostały wykonane poszczególne fotografie – mówi Wojciech Ceglarski. – Bardzo często zdarza się, że techniki nanoszenia podrobionych oznaczeń są zbliżone do technik, w jakim zostało wykonane to oryginalne. Wówczas nakładanie na siebie dwóch obrazów, a następnie ich powiększanie, pozwala na wychwycenie różnic, które są dowodem na to, że badane oznaczenie identyfikacyjne nie jest oryginalne.

PYTANIE – ODPOWIEDŹ

Integralną częścią systemu FAVI jest forum dyskusyjne. Tu znajomość języka angielskiego jest już konieczna, choćby podstawowa.

„Dzień dobry, co sądzicie o tym numerze? Czy uważacie, że jest oryginalny? Zwróćcie uwagę, że znaki mają inną kolejność niż na tabliczce” – pyta ekspert z Łodzi, zamieszczając zdjęcia ciągnika rolniczego CASE MX-Magnum.

„Jestem pewien, że tabliczka VIN jest dobra, a znak VIN jest błędem. Spójrz na moje zdjęcia i zrozumiesz, że mam rację” – odpowiada kilka dni później Boris z Białorusi.

Albo taki przykład: „Mam naklejkę z kurtyny renault. Wiecie, jaki numer na zdjęciu poniżej pozwala zidentyfikować poduszkę powietrzną, a następnie znaleźć numer VIN?” – chce wiedzieć Michał z Katowic. Pomaga mu Darius z Litwy: „Poduszka powietrzna jest przeznaczona dla LAGUNA 2. W bazie danych renault ten numer seryjny nie jest rejestrowany”.

Takich pytań i odpowiedzi jest na forum całe mnóstwo.

 – Dzięki forum możemy się kontaktować z policjantami z innych państw, by konsultować szczególnie trudne przypadki, z którymi mamy do czynienia. To przyczynia się do zwiększenia wykrywalności przestępstw samochodowych – mówią zgodnie policjanci.

Każdy wątek publikowany na forum jest prowadzony indywidualnie, a problemy, których nie uda się rozwiązać, są prezentowane podczas corocznych warsztatów samochodowych przeznaczonych dla aplikacji FAVI. Warsztaty na poziomie krajowym są organizowane raz w roku. Dla użytkowników zagranicznych co dwa lata.

W listopadzie 2018 roku podczas spotkania szefów jednostek krajowych Europolu w Hadze insp. dr Krzysztof Borkowski, zastępca dyrektora CLKP, podinsp. Wojciech Ceglarski, st. specjalista badawczo-techniczny Zakładu Broni i Mechanoskopii CLKP, oraz asp. sztab. Marcin Tęgos z Biura Łączności i Informatyki KGP przedstawili możliwości udostępnienia systemu FAVI w ramach Europol Platform for Experts (EPE). EPE jest europejską platformą internetową służącą do wymiany informacji między ekspertami i specjalistami z różnych dziedzin bezpieczeństwa publicznego. Prezentacja możliwości badawczych, jakie daje system FAVI, spotkała się z dużym zainteresowaniem szefów jednostek krajowych Europolu. Decyzja o ewentualnym włączeniu systemu FAVI do Europol Platform for Experts ma zapaść do końca stycznia 2019 roku.

ANNA KRAWCZYŃSKA