Strona główna serwisu Gazeta Policyjna

20 lat minęło

W 20. roku istnienia Policji, przy okazji jej święta, policyjny miesięcznik przypomina, co się przez te lata w formacji zmieniło.

Dzisiejsi posterunkowi nie mogą pamiętać, w jakich warunkach służyli ich poprzednicy i jakim sprzętem dysponowali. Mogą to zobaczyć tylko na zdjęciach. Samochody, motocykle, mundury czy wyposażenie jednostek Policji – to oglądamy na co dzień. A przecież przez 20 lat zmieniło się dużo więcej. Zaczęło się od ustawy o Policji, uchwalonej 6 kwietnia, a obowiązującej od 10 maja 1990 roku. Wtedy przestała istnieć Milicja Obywatelska, a jej miejsce zajęła Policja – formacja z mocy ustawy apolityczna.

ORGANIZACJA

Nie było w niej szeregowych ani generałów, tylko posterunkowi i nadinspektorzy. Z powojennych stopni zostali sierżanci. W wyniku weryfikacji ze służby odeszło ponad 3 tysiące funkcjonariuszy. Z początkowych 49 komendantów wojewódzkich 1 stycznia 1999 roku, po reformie administracyjnej państwa, zostało 17 (16 plus komendant stołeczny). Policja zaczęła ściślej współpracować z samorządami – to one dostały uprawnienie do stawiania zadań policyjnej prewencji i możliwość finansowania etatów policyjnych. Dziś umiejętność współpracy z władzą lokalną jest jednym z wyznaczników skuteczności kierownictwa jednostki Policji.

PIENIĄDZE

Tych zawsze jest za mało. Dlatego ustawa modernizacyjna z 12 stycznia 2007 roku nie miała precedensu – w ciągu trzech lat Policja dostała do wykorzystania prawie 4,5 mld złotych. Wreszcie formację stać było na podwyżki, wymianę samochodów (od 2008 roku w nowych barwach), na remonty, a nawet na nowe mundury. Końcówka modernizacyjnych funduszy zbiegła się ze światowym kryzysem i w Policji modernizację zaczęła uzupełniać racjonalizacja wydatków, która wciąż trwa.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

W 1991 roku – po 38 latach polska Policja wróciła do Interpolu. Przedstawiciele Policji Państwowej uczestniczyli w jego kongresie założycielskim w 1923 roku, w 1952 r. Polska zerwała z Interpolem kontakty. Teraz jesteśmy jednym ze 187 członków tej organizacji. W 1992 roku powstała polska sekcja IPA – Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji (ponad 300 tysięcy policjantów z 60 krajów). IPA pomaga polskim policjantom, np. tym, poszkodowanym przez powódź. W 2002 roku polska Policja zaczęła współpracować z Europolem – Europejskim Biurem Policji, a w 2004 r. stała się jego pełnoprawnym członkiem. Funkcjonariusze i eksperci Policji uczestniczą w misjach pokojowych od marca 1992 r., kiedy wyjechali do rozpadającej się Jugosławii. Obecnie służą pod auspicjami ONZ (3 ekspertów w Liberii) oraz Unii Europejskiej (w Bośni i Hercegowinie – 3 ekspertów, w Afganistanie – 3 oficerów, w Gruzji – 8 policjantów, a w Kosowie – 115 policjantów i 7 ekspertów).

TEGO WCZEŚNIEJ NIE BYŁO

W 2000 r. powstało Centralne Biuro Śledcze, które do dziś zajmuje się zwalczaniem najpoważniejszej przestępczości. W miarę przybywania możliwości technicznych rozwijają się policyjne bazy danych. Od 2000 r. istnieje AFIS – baza śladów daktyloskopijnych, a od 2007 r. policyjni kryminalistycy tworzą bazę DNA. Od 2003 r. działa KSIP – centralny zbiór informacji o osobach poszukiwanych i podejrzanych o popełnienie przestępstw, o tychże przestępstwach i wykroczeniach oraz o rzeczach związanych z przestępstwami.

POSZUKIWANIE KORZENI

Już 13 maja 1990 roku delegacja polskich policjantów pojechała do Katynia, by oddać hołd funkcjonariuszom Policji Państwowej pomordowanym na Wschodzie wiosną 1940 roku. Po prawie 10 latach odkopywania i odkrywania historii 2 września 2000 r. uroczyście otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje, gdzie leży ponad 6 tysięcy policjantów II RP. Odtąd wrześniowe wyjazdy do Rosji stały się w Policji tradycją.
Od powstania Policji debatowano, kiedy formacja powinna obchodzić swoje święto. W lipcu 1995 roku w znowelizowanej ustawie o Policji zapisano, że święto formacji obchodzone jest 24 lipca – w rocznicę powołania Policji Państwowej w 1919 r. Na przełomie tysiącleci uroczyście reaktywowano patronat św. Michała nad policjantami. Papież Jan Paweł II poświęcił obraz patrona, a od 2001 roku w niedzielę następującą po 29 września odbywa się pielgrzymka policjantów na Jasną Górę.

DLA LUDZI

W nowym stuleciu Policja otworzyła się na społeczeństwo. W 2001 roku zaczęto wdrażać w Policji zasady zarządzania jakością. W 2004 r. w KGP, komendach wojewódzkich i szkołach Policji zaczęto tworzyć sieć pełnomocników ds. ochrony praw człowieka. Policja jest poważnym partnerem dla organizacji pozarządowych, szczególnie w zakresie prewencji. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, „Niebieska Linia”, Dzieci Niczyje, Krajowe Centrum Kompetencji – to tylko niektóre i największe z organizacji, których poczynaniom Policja patronuje lub w nich uczestniczy.
W 2006 roku ruszył program PaT – „Profilaktyka a Teatr” (potem rozszerzony o program „Profilaktyka a Ty”). Program ma na celu inicjowanie przez zespoły specjalistów (w tym policyjnych) działań skierowanych przeciwko zjawiskom patologii społecznej. Policja służy społeczeństwu. Z większości komisariatów i komend zniknęły kraty w okienku dyżurnego, a w wielu nie ma żadnych okienek, tylko recepcyjne kontuary.
Odbiór społeczny jest jednym z kryteriów oceny pracy Policji, a wyniki badań społecznych uważnie studiowane. Polskie Badanie Przestępczości, które na zlecenie Policji przeprowadzono trzykrotnie w latach 2007–2009, pod względem zasięgu nie miało precedensu wśród innych służb. Ankieterzy konsorcjum trzech największych firm badawczych przepytali 17 tysięcy mieszkańców Polski.

POLICJANT TEŻ CZŁOWIEK

Następnego dnia po wejściu w życie ustawy o Policji, 11 maja 1990 r., został zarejestrowany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów – jedyny, do którego mogą należeć policjanci. Policjant ślubuje służyć z narażeniem życia. I niektórzy rotę przysięgi wypełnili do końca. Żeby ulżyć osieroconym rodzinom, w 1997 roku, po śmierci antyterrorysty Piotra Molaka, komendant główny Policji nadinsp. Marek Papała powołał Fundację Pomocy Wdowom i Sierotom po Poległych Policjantach. Teraz fundacja ma pod opieką ponad 200 rodzin, w których wychowuje się ponad 300 dzieci. Oddolną inicjatywą policjantów jest Internetowe Forum Policyjne, które działa od 2001 roku. Dziś IFP jest jednym z ważnych kanałów komunikowania się policjantów. Wspiera też kolegów w potrzebie.

CO DALEJ?

Przed nami kolejna nowelizacja albo zupełnie nowa ustawa o Policji, nad którą prace trwają od miesięcy. Z pewnością wróci także temat zmian w przepisach emerytalnych służb mundurowych. Na pewno trzeba szlifować znajomość języków obcych przed przyszłoroczną prezydencją w Radzie Unii Europejskiej i przed EURO 2012. W czasie piłkarskich mistrzostw Europy, których będziemy współgospodarzem, z pewnością będzie obowiązywała zasada „wszystkie ręce na pokład”.

IF, AW, P.O.
zdj. archiwum, Tomasz Maciejewski,
Andrzej Mitura, Paweł Ostaszewski

KOMENDANCI GŁÓWNI POLICJI OD 1990 ROKU

nadinspektor Leszek Lamparski (od 20 maja 1990 r. do 18 czerwca 1991 r.)
podinspektor Roman Hula (od 17 lipca 1991 r. do 14 stycznia 1992 r.)
nadinspektor Zenon Smolarek (od 25 lutego 1992 r. do 8 lutego 1995 r. )
nadinspektor Jerzy Stańczyk (od 7 marca 1995 r. do 3 stycznia 1997 r.)
nadinspektor Marek Papała (od 3 stycznia 1997 r. do 29 stycznia 1998 r.)
generalny inspektor Jan Michna (od 29 stycznia 1998 r. do 25 października 2001 r.)
generalny inspektor Antoni Kowalczyk (od 26 października 2001 r. do 29 października 2003 r.)
generalny inspektor Leszek Szreder (od 29 października 2003 r. do 3 listopada 2005 r.)
Marek Bieńkowski (od 3 listopada 2005 r. do 12 lutego 2007 r.)
Konrad Kornatowski (od 12 lutego 2007 r. do 8 sierpnia 2007 r.)
nadinspektor Tadeusz Budzik (od 13 sierpnia 2007 r. do 6 marca 2008 r.)
generalny inspektor Andrzej Matejuk (od 6 marca 2008 r.)